Sunday, May 17, 2009

कुठवर पाहू तुझी मी वाट

कुठवर पाहू तुझी मी वाट


कुठवर पाहू तुझी मी वाट
सा़जणा, आठवण तुझी येते ||

एकटी मी मनामध्ये कुढते
वेड्या शंकेने उर धडधडते ||

भेट तुझी आहे जवळी
तिच्यामध्येच तुला बघते ||

असेल कारे स्थिती तुझीही
माझ्यासारखी आठवण येते ? ||

कुठवर राहू एकटी मी
मिलनासाठी तडफडते ||


- पाषाणभेद
०९/०६/१९९८

सरसगड, ता. सुधागड (पाली), जि. रायगड

मागच्या उन्हाळ्याच्या सुट्टीच्या थोडे आधी सरसगडावर जाण्याचे झाले. मी आणि माझा पालीतला भाचा -शुभम- असे दोघे जण सकाळी ११ वाजता बल्लाळेश्वराचे नाव घेवून घरातून निघालो.

छाया. १. निघतांना आम्ही एका बॅगेत खाण्याचे पदार्थ, पाणी आदी. घेतले.


छाया. २. गडाखालच्या विस्तीर्ण पठारावर आस्मादिक व शुभम


छाया. ३. सरसगडाचे खालून घेतलेले छायाचित्र १


छाया. ४. सरसगडाचे खालून घेतलेले छायाचित्र २


छाया. ५. या ठि़काणी आम्ही थांबलो असतांना आमच्या मागून ग. बा. वडेर हायस्कूलची शुभमच्या वर्गातली ४ मुले भेटली. ती शाळा बुडवून आली होती. (असे ते नेहमीच येत असे समजले.) ती मुले आम्हास वाटाड्या म्हणून नंतर उपयोगात आली.


छाया. ६. थोडे पुढे गेल्यानंतर दिसणारा गड. या दोन दिसणार्‍या भागात पायर्‍या खोदलेल्या आहेत. (नंतर छायाचित्र येत आहेच.)


छाया. ७. मागे वळून बघतांना दिसणारे पठार


छाया. ८. गडाच्या पहिल्या टप्प्यावर एक गुहा खोदलेली आहे.


छाया. ९. खालून वर जाणार्‍या पायर्‍या


छाया. १०. वरून खाली दिसणार्‍या पायर्‍या


छाया. १२. घळीतून दिसणारा समोरचा देखावा


छाया. १३. पायर्‍या संपल्यानंतर लागणारा पहीला दरवाजा
या नंतर आमच्याकडचे पाणी संपले आणि गडावर असलेल्या १ ल्या पाण्याच्या टाक्यातुन पाणी भरून घेतले.


छाया. १४. या ठिकाणी असलेली नैसर्गीक खोबण. येथे गडकरी राहत असावेत. (आपली नावे गडावर टाकणार्‍यांना चाबकाने फोडले पाहीजे. )


छाया. १५. या ठिकाणावरुन दिसणारे गडाच्या पाठीमागील द्रुष्य


छाया. १६. दुसर्‍या टप्प्यात आम्ही येथे डबा खाल्ला आणि थोडी विश्रांती घेतली.


छाया. १७. तिसरा टप्पा थोडा अवघड आहे. सरळ चढाईवर पाय सरकू शकतो. गडमाथ्यावर केदारेश्वराचे मंदिर आहे.


छाया. १८. गडावरून दिसणारे सुधागड एज्यू. सोसा. चे ग. बा. वडेर हायस्कूल. शाळेत होणार्‍या वार्षीक क्रॉसकंट्री स्पर्धेत काही मुले शाळेतून येणार्‍या वाटेने ३० मिनीटात गडावर येतात.


छाया. १९. गडावरून दिसणारी अंबा नदी


छाया. २०. गडाच्या उत्तरे कडील द्रुष्य. गडावर येण्यासाठी उत्तरेकडुन पण बिकट वाट आहे.


छाया. २१. आणखी एक द्रुष्य

गडावर थोडे थांबुन ईतिहासातील अनाम विरांचे स्मरण करून आम्ही खाली उतरलो. शाळेतली मुले केव्हाच पसार झाली होती. खाली येण्यास ४:३० झाले होते.

वर्णन

वर्णन
(चालः तमाशातले सवाल जबाब)

अटकर बांधा गोरा गोरा खांदा ss
पदर उडतोय वार्‍यावर
चवळीची तू शेंग शेलाटी
लवलव लवलव करती गss ग ग ग गss (माझ्या रामा तू रं ss)

गोरा रंग तुझा दुधेरी ss
केस काळे मखमाली
हासणं तूझं मंजूळ मोठं
जणू गुलाब फुलले गाली ग ग ग गss

दात तुझे मोती असती ss
नाक असे अणुकूचीदार
भुवयी ठळक तिरकामठी
नजरेचे मारती शर ग ग ग गss

पाहणं तुझ चोरून चोरून ss
राग तुझा लटका ग
लाजलीस हे सांगाया
फुका मारसी मुरका ग ग ग गss

लगबग लगबग तुझं चालणं ss
काम करतीया घाईत
जिंकुन घेई मनास माझ्या
होशी गळ्यातली ताईत ग ग ग गss

मार्च १९९८

(जुलाब)

आमची प्रेरणा स्वप्नयोगी यांचा गुलाब

जुलाबाच्या वेळी पोटावरली लव
जोरात थरथरली
ते पाहुन माझी छाती
मुळव्याधाच्या आठवणींनी हबकली

माझ्या जमीनीच गाणं

रामराम मंडळी. लई दिवसापास्न मी तुम्हास्नी माझ्या शेतावर घेवुन जायच म्हनत होतो. तो योग आज आला बघा.
चला तर मग माझ्या शेतावर.

माझ्या जमीनीच गाणं

हि जमीन माझी काळी काळीभोर
हि जमीन माझी लई दिलदार || ध्रु ||

हिच्यामंदी करीतो मी जोंधळा
लावीतो कधिमधी हरभरा
पेरावं मुठभर तर धान्य देई पोतभर || १ ||

हि जमीन माझी ...

कोंबडी शेळी बकरं मेंढरं
तसच पाळीतो मी रानपाखरं
गोठ्यामंदी असती गाईगुरं वासरं || २ ||

हि जमीन माझी ...

हि विहीर माझी लईलई भारी
सतरा झरं तिच्यामंदी पानी भरी
अहो मोटर चाले तास चार || ३ ||

हि जमीन माझी ...

एका तुकड्यात लावले तांबटे वांगे हो
एक तुकडा लावला घास हो खातील जनावरं माझी खास
आलाय कलमी आंब्याला सोन्यावानी मोहोर || ४ ||

हि जमीन माझी ...

औंदा लावलाय मी उन्हाळी कांदा
देईल हातामधी रुपया बंदा
न्याहारी आसं माझी झुनका भाकरं || ५ ||

हि जमीन माझी ...

उस हा हो हिरवा जर्द
त्याला घालतो मी हो बारं
झालीत मनगटाएवढी त्याची पेरं || ६ ||

हि जमीन माझी ...

मी हो शेतकरी भिमथडीचा
गुळासाठी लावतो गुर्‍हाळ
तिकड सहकारी करी साखर || ७ ||

हि जमीन माझी ...

कारभारनीनं लावली हौसेने कपास मऊ
हयो काय, इथं टरारला गहू
त्येला खायाला भिरभीरती पाखरं || ८ ||

हि जमीन माझी ...

कुदळ फावडं विळा नांगर
तण काढती हो ही औजारं
यंदा घ्यायाचा आहे हो ट्याक्टर || ९ ||

हि जमीन माझी काळी काळीभोर
हि जमीन माझी लई दिलदार || ध्रु ||
२८/०१/१९९८
- वणी ता. दिंडोरी, जि. नाशिक येथील काव्यसंमेलनात २००० साली वाचन केलेली कविता.

काळा मसाला / गोडा मसाला

जगात भारतीय मसाल्यांना मानाचे स्थान आहे.

आता दिवस उन्हाळ्याचे आहेत. आताच्या दिवसात घरोघरी कुरडया, पापड, लोणची तसेच मसाला आणि तिखट केले जाते. त्यातही मसाला करणे म्हणजे एक प्रोजेक्ट असतो. कोणाचा मसाला कसा आहे यावर त्या त्या घरात ग्रुहीणींत संवाद होत असतो.
प्रत्येक घराची मसाला करायची पद्धत वेगवेगळी असते. कोणी कोणते प्रमाण वापरतो त्या बद्दल वेगवेगळी मते असतात.
तर अशा या वार्षीक पदार्थाचे १ किलो चे प्रमाण आपण सांगावे. लक्षात घ्या की आपण १ किलो मिरची वापरत आहोत. त्या १ किलो मिरचीचा आपण मसाला बनवत आहोत. तर प्रत्येक घटकांचे प्रमाण किती असावे?
जसे:-
गोडतेल: १कि.
तेजपान :
खसखस :
हळद :
शहाजीरे :
सुंठ :
वेलदोडा :

आपण प्रमाण जरी ठरवू / देवु शकत नसाल तरी कमीतकमी घटक पदार्थांची यादी तर द्या म्हणजे जाणकार सभासद त्याचे प्रमाण पण देतील.

आधीच धन्यवाद.

उल्का

उल्का
उन्हाळ्याच्या रात्रीत मी बाहेर झोपतो,
झोपतांना काळेशार आभाळ पहातो.

काळ्याशार अंगणात शुभ्र चांदण्याचा सडा पडतो,
दर वेळी ठरावीक ठिकाणी प्रत्येक चांदणीचा थेंब दिसतो.

गेल्या पंधरवड्यापासून एक चांदणी वेगळी दिसते,
प्रत्येक थेंब शांत असतो, ही मात्र सतत हसते.

अचानक काल रात्री ती चांदणी खाली आली,
लोक म्हणाले, "ती चांदणी नव्हे, उल्का झाली."

मला तर असे वाटते, ती चांदणी कुणा ग्रहाच्या प्रेमात पडली,
आणि त्या ग्रहाच्या ओढीने स्वता:बिचारी भस्मसात झाली.

१०/०५/१९९८

ताड गोळा / ताड फळ / ताडा गेदली

ताड फळ / ताडा गेदली

खालील लिखाण नक्की कोठे टाकावे त्याबद्दल माझा गोंधळ झाला. फोटु आहे म्हणुन कलादालनात टाकावी तर हे फोटू म्हणजे काही कला नाही. जनातलं, मनातलं मध्ये टाकावे तर त्या सारखे लेखन नाही. शेवटी खाण्याशी संबंधीत आहे म्हणून पाककृती या सदरात टाकावे असा विचार केला. पण मी या लेखात तर शेवटी प्रश्न विचारला आहे. म्हणून मी हा लेख काथ्याकूट मध्ये टाकला. आपण मला माफ करालच ही अपेक्षा. असो.

कालपरवाच कामानिमीत्त सुरतेवर स्वारी केली. जातांना एका छोट्या गावात (जिल्हा डांग) आठवडे बाजार भरला होता. स्टेपनी चे पंक्चर काढायचे होतेच. त्यामूळे वेळ होता म्हणून सहज बाजारात फिरलो. तर खालील फोटोत दाखवल्याप्रमाणे 'ताडफळे' विकायला आलेली होती.


छाया. १ विक्रीस आलेली ताडफळे


छाया. २ विक्रीस आलेली ताडफळे

त्यांची किंमत रू. १० ला ४ नग अशी होती. विक्री करायला आलेल्या माणसाने सांगितले की, त्यांच्या भागात ते त्या फळास 'ताड गेदली' किंवा 'ताडा गेदली' असे म्हणतात. मी त्याला आणखी माहीती विचारली असता, "ते ताडाचे उंच झाड असते. त्यास हे फळ लागते. त्या झाडाच्या बुंध्यापासुन निरा निघते आणि तिच नंतर ताडी बनते" असे त्याने सांगीतले. मी ती फळे विकत घेतली. त्यावरचे साल काढून टाकले. नंतर ते खालीलप्रमाणे दिसतात.


छाया. ३ साल काढुन टाकलेली ताडफळे


छाया. ४ साल काढुन टाकलेली ताडफळे

आपण कच्चे नारळ सोलून आत ज्या प्रमाणे गर निघतो तशीच चव आतल्या गराची लागते. गरात पाणी निघत नाही. गर सलग असतो. हे फळ उन्हाळ्यात तसेच हिवाळ्यात येते असे समजले.

हे नक्की ताडफळ आहे ना? दुसरे नाव असेल तर ते काय? ( योग्य नाव समजले तर लेखाचे शिर्षक बदलता येईल.) त्याचा औषधी उपयोग आहे का?

दुर का रे असतो

दुर का रे असतो

दुर कारे असतो सखया जवळी ये ना तू || ध्रु ||
घालीत होती वेणी सकाळी
आरशासमोर होते उभी मी
न दिसे माझी मला मी
परी दिसलास तू || १ ||
दुर कारे असतो सखया जवळी ये ना तू || ध्रु ||


सायंकाळी असते मी एकटी
वाट बघते हात असे कटी
नजर जाई दुरवर, धडधडे र्‍ह्रुदय
मनी असे किंतू || २ ||
दुर कारे असतो सखया जवळी ये ना तू || ध्रु ||


मालव दिप सारे ह्या अशा राती
भरून काढ उणीव दिवसभराची
नको असा नको करू करू तू
पण परंतू || ३ ||
दुर कारे असतो सखया जवळी ये ना तु || ध्रु ||
२/०१/१९९८

चांदरात

चांदरात


हळुवार केसांतुन फिरव तू हात || ध्रु ||


तू स्पर्श करता जगा मी विसरले
मी हरले अन मीच जिंकले
न कळे मला कुणी कुणावर केली मात || १ ||

हळुवार केसांतुन फिरव तू हात || ध्रु ||


मंचकावर मी बसले कळ सोसते मुश्कील
आपल्याच दुनियेमध्ये असती आपण मश्गुल
दिवेही पेंगुळले चढत चालली चांदरात || २ ||

हळुवार केसांतुन फिरव तू हात || ध्रु ||


वारा पडला पडदेही पडले
रस रंग गंधही धुंद जहाले
कालची मी वेडी जणू आज टाकली मी कात || ३ ||
हळुवार केसांतुन फिरव तू हात || ध्रु ||
२/१/१९९८

आरती पालीच्या बल्लाळेश्वराची

आरती बल्लाळाची(चालीसहीत)

जयदेव जयदेव जय पालीश्वरा हो देवा पालीश्वरा
आरती ओवाळीतो मी तुज देवा बल्लाळा
जयदेव जयदेव || ध्रु ||

देवूळ तुझे मोठे चौसोपी दगडी
आत असे मुर्ती शेंदरी उघडी
समोर मोठी घंटा अन खांब लाकडी
वर्णावया रुप तुझे बुद्धी माझी तोकडी ||१||
जयदेव जयदेव ||ध्रु||

देवा तुझा वास असे पाली गावी
तव दर्शने माझी द्रुष्टी सुखावी
मोदकांचा नैवेद्य मी तुजला दावी
भक्तांवर क्रुपा नियमीत असो द्यावी ||२||
जयदेव जयदेव ||ध्रु||

पौराणीक आणि ऐतीहासीक तव ग्राम असे
मंदिर सुंदर मागे सरसगड वसे
वर्णन म्या पामर करू कैसे
सच्चा एक मुढ वंदन करीतसे ||३||
जयदेव जयदेव ||ध्रु||

५/०१/१९९८